کتاب «فرهنگ و فاجعه (جستارهای انسان­‌شناختی درباره­ مصیبت­‌های جمعی در ایران)» اثر نعمت‌الله فاضلی توسط انتشارات فرهامه منتشر شد.

فرهنگ و فاجعه در ایران به روایت  نعمت‌الله فاضلی

به گزارش کتاب نیوز به نقل از مهر، این‌کتاب مجموعه‌ای از گفتارها و پژوهش‌های جامعه‌شناسانه و انسان‌شناسانه نعمت‌الله فاضلی است که به‌صورت تحلیلی‌تفسیری نوشته شده‌اند و به مهم‌ترین مصیبت‌ها و فجایع طبیعی در ایران اختصاص دارند. نویسنده در این‌کتاب، فجایع موردنظر را در زمینه‌های فرهنگی بررسی کرده است.

فاضلی در دیباچه کتاب، چگونگی گردآوری مطالب آن را توضیح داده و در درآمد این‌اثر نیز مقاله‌ای پژوهشی آورده که در آن به فهم فاجعه و مطالعات آکادمیک فاجعه‌شناسی در دانشگاه‌های دنیا اشاره کرده است. در این‌درآمد است که فاضلی ضرورت شکل‌گیری مطالعات مربوط به فاجعه را در ایران تبیین کرده است. حدود نیمی از مطالب کتاب به سیل و زلزله به‌عنوان پربسامدترین مصیبت‌های جمعی در ایران، اختصاص دارد. به‌این‌ترتیب به فجایعی چون زلزله‌های رودبار و منجیل، بم و زلزله اخیر کرمانشاه پرداخته شده و بحث‌های مردم‌شناسانه در این‌زمینه مطرح شده‌اند؛ همچنین شیوه‌های مثبت و منفی مدیریت بحران این‌اتفاقات.

پس از درآمد، ۳ بخش اصلی کتاب شروع می‌شود که هربخش، جستارهای مختلفی را در خود جا داده است. «سیل و زلزله به مثابه مساله فرهنگی» عنوان اولین‌بخش کتاب است که ۴ جستار را شامل می‌شود. بخش دوم هم به بحران و ترومای فرهنگی حاصل از بیماری پاندومیک کرونا اختصاص دارد که جستارهای پنجم تا هفدهم کتاب را در بر می‌گیرد. فاضلی در تحلیل وقایع کرونایی با دیدگاهی تفسیری، تمامی شرایط و محدودیت‌­های ایجادشده توسط بحران کرونا را مورد تحلیل فرهنگی قرار داده است.

جستارهای ۱۸ تا ۲۱ هم در بخش سوم کتاب قرار دارند. این‌بخش کتاب «علم و دانشگاه در بحران اپیدمی» نام دارد و نویسنده در آن، نقش و جایگاه دانشگاه و دانشگاهیان، سودمندی یا ناسودمندی علوم انسانی را در جریان همه‌گیری کرونا و بیماری‌های مشابه بررسی شده‌اند. فاضلی در این‌بخش کتاب از ایستایی و ناکارآمدی دانشگاه و حوزه علوم انسانی در شرایط بحرانی امروز انتقاد کرده و بر ضرورت بازاندیشی و تغییر مسیر به سمت کیفی‌شدن آموزش عالی و کاربردی تاکید کرده است.

این‌کتاب با ۲۴۰ صفحه و قیمت ۴۵ هزار تومان منتشر شده است.

................ هر روز با کتاب ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...