کتاب نیوز | اطلاع رسانی و نقد کتاب - مغرور با چشم‌هایی از عقیق

مغرور با چشم‌هایی از عقیق | عرفان نظرآهاری

17 اسفند 1385

مشتی خاکم. سبک و آزاد و بی تعلق. نامی ندارم و کسی مرا نمی‌شناسد. با باد سفر می‌کنم. گاهی در باغچه‌ای کوچک اقامت می‌کنم تا به ریشه‌ای کمکی کنم و غذای گیاهی کوچک را به او برسانم؛ و گاهی به بیابان می‌روم تا خلوتی کنم و از خورشید، سکوت و سوختن بیاموزم. بسیاری اوقات اما خاک پای عابرانم، خاک پای هر کودک و هر پیر و هر جوان. سال‌ها پیش اما، تندیسی مغرور بودم با چشم‌هایی از عقیق، تراشیده و بالابلند. زندانی دیوار و سقف و مردم. فریفته‌ی پیشکش و قربانی و دست‌هایی که به من التماس می‌کرد. مردم خود مرا از کوه جدا کردند و تراشیدند و آوردند و بعد خود به پایم افتادند.

هیچ کس به قدر من ناتوان نبود. آنها اما از من می‌خواستند که زمین را حاصل‌خیز کنم. آسمان را پر باران. می‌خواستند که گوسفندشان را شیر افشان کنم و چشمه‌ها را جوشان. من اما هرگز نه چشمه‌ای را جوشان کردم و نه گوسفندی را شیرافشان. و نه هرگز زمین و آسمان را حاصل‌خیز و پر باران.

ستایش مردم اما فریبم داد. لذت تمجید، خون سیاهی بود که در تن سنگی‌ام جاری می‌شد. هیچ کس نمی‌داند که هر بتی آرام آرام بت می‌شود. بتان در آغاز به خود و به خیال دیگران می‌خندند. اما رفته رفته باور می‌کنند که برترند. من نیز باور کرده بودم.

تا آن روز که آن جوان برومند به بتخانه آمد. پیشتر هم او را دیده بودم. نامش ابراهیم بود و هر بار از آمدنش لرزه بر اندامم افتاده بود. حضورش حقارتم را به رخ می‌کشید. دیگران که بودند، حقارت خویش را تاب می‌آوردم. آن روز اما با هیچ کس نبود. بتخانه خالی بود از مردم. تنها او بود و تبری بر دوش.
ترسیده بودم، می‌لرزیدم و توان ایستادم نداشتم.

ابراهیم نزدیکم آمد و گفت: وای بر تو، مگر تو آن کوه نبودی که مدام تسبیح خدا می‌گفتی؟ مگر ذره ذره‌‌ی خاک تو نبود که از صبح تا غروب یا سبوح و یا قدوس می‌گفت؟ تو بزرگ بودی، چون خدا را به بزرگی یاد می‌کردی. چه شد که این همه کوچکی را به جان خریدی؟ چه شد که میان خدا و بندگانش، ایستادی؟ چه شد که در برابر یگانگی خداوند قد علم کردی؟ چه چیز تو را این همه در کفرت پا برجا و مصمم کرده است؟ چرا مجال دادی که مردم تو را بفریبند و تو مردم را؟ وای بر تو و وای بر هر آفریده‌ای که با آفریدگار خود خیال برابری کند.

و آن‌گاه تبرش را بالا برد، اما هرگز آن را بر من فرود نیاورد.

من خود از شرم فرو ریختم؛ غرورم شکست و کفری که در من پیچیده بود، تکه تکه شد.

ابراهیم، تکه‌های مرا در دست گرفت و گفت: شکستن ابتدای توبه است و توبه ابتدای ایمان.

و من در دست‌های ابراهیم توبه کردم و بار دیگر ایمان آوردم به خدایی که پاک است و شریکی ندارد.

ابراهیم گفت: تو امروز شکستی، ای بت! اما مردم هرگز از پرستش بتان دست بر نخواهند دشت. مردم می‌توانند از هر چیزی بتی بسازند، و اگر چوبی نباشد که آن را بتراشند و اگر سنگی نباشد که به پایش بیفتند، خیال خود را خواهند تراشید و به پای خود خواهند افتاد و خود را خواهند پرستید. و وای که پرستیدن هر چیز بهتر از پرستیدن خویش است.

ابراهیم گفت: این مردم، خدا را کوچک دوست دارند؛ کوچک‌تر از خویش. خدایی یافتنی، خدایی ملموس و دیدنی. خدایی که بتوان بر آن خدایی کرد.

اما خدایی که مثل هیچ کس و هیچ چیز نیست، خدایی که همه جا هست و هیچ جا نیست، خدایی که نه دست کسی به آن می‌رسد و نه در ذهن کسی می‌گنجد، خدایی دشوار است؛ و این مردم خدای آسان را دوست دارند.

به دست‌های ابراهیم چسبیدم و گفتم: ای ابراهیم! مرا شکستی و رهانیدی از آن خدای سهل ساختگی، حالا تنها مشتی خاکم، در برابر دشواری خدا چه کنم؟

ابراهیم گفت: تو خاکی مومنی و از این پس آموزگار مردم. شهر به شهر و کوه به کوه و دشت به دشت برو. به یاد این مردم بیاور که از خاکند و خاک را جز فروتنی، سزاوار نیست. و اگر روزی کسی به قصه‌ات گوش داد، برایش بگو که چگونه ستایش مردم، مغرورت کرد و چگونه غرور، مشتی خاک را بدل به بت می‌کند.

من گریستم و دست‌های ابراهیم خیس اشک شد. او مشتی از مرا به آب داد و مشتی را به باد و مشتی را در رهگذار مردم ریخت...

داستان کوتاه | عرفان نظرآهاری |

مروری بر یحیای زاینده رود | امین فقیری

زن ناشناس | ژان فروستیه

سه داستان در مردی از بهشت

مشترک مورد نظر زیر پل منتظر است | فاطمه جعفریان

دو مهجور | فتح‌الله بی‌نیاز

15 داستان حسن با خداحافظ دلدادگی

دو مرد از بروکسل با اشمیت رسیدند

شغل من: خندیدن | هاینریش بل

نگاهی به کوچه‌ عروس‌کِشون | نیلوفر اجری

هفت لشگر: طومار جامع نقالان از کیومرث تا بهمن

هشت هزار قصه ایرانی در ده هزار صفحه از فرهنگ قصه‌شناسی یلدا

نگاهی به مجموعه ‌داستان خودزنی | بهناز برکت

به بهترین شکل ممکن با صدای صحت گوش کنید

نگاهی به آخرین روز عجیب در لس آنجلس | لیدا طرزی

نکوداشت بایرامی و رونمایی از ویکی ادبیات

عصرانه‌ی سوم از قصه‌های من و بچه‌هام

بهترین آثار داستانی 2020 به انتخاب تایم

نگاهی به بنی‌آدم | پیام حیدرقزوینی

کسی اینجا نیست و چند داستان دیگر

داستان‌های شرلوک هولمز در 4 جلد

۳۰۰ عنوان از کتاب‌های کانون رایگان شد!

بچه گروفالو به۱۰هزار نسخه رسید

درباره داستان‌های رمی نو | مهدی یزدانی خرم

پیرامون یخچال اینشتین | محمدعلی حسنلو

7داستان کوتاه از سامرست موام و دیگران

جهان کتاب با توفیق چگونه توفیق شد؟

بدون قرار قبلی در گفت‌وگو با فرهاد توحیدی و مصطفی مستور

فریادی در شب با چند داستان کوتاه

افسانه‌های مردم شهر پیزا ترجمه شد

قباد آذرآیین هم از «جلال» کناره‌ گرفت

و اما برف سرخ | نیلوفر اجری

زنی شبیه تهران شاید برسد به دست گمشده‌ها

در مرکز بازیافت، حواستو جمع کن!

نقدی بر از میان شیشه از میان مه | ساره بهروزی

هجده داستان عاشقانه در «بریم خوش‌گذرونی»

کبوتر و تانک برای کودکان ایران

نگاهی به چشم سگ | سمیه سیدیان

نگاهی به شکار شبانه | مهدی معرف

هفت شهر عشق | روژه ایکور

جایزه اُ. هنری 2021 اهدا شد

مروری بر اقتصاد در میدان عمل | حسین انتظامی

تجربه‌نگاری نخست‌وزیر کشوری کوچک با جمعیت ۴ میلیون نفری که اکنون یک شرکت مشاوره‌ی بین‌المللی را اداره می‌کند... در دوران او شاخص سهولت کسب و کار از رتبه ١١٢ (در ٢٠٠۶) به ٨ (در ٢٠١۴) رسید... برای به دست آوردن شغلی مانند افسر پلیس که ماهانه ٢٠ دلار درآمد داشت باید ٢٠٠٠ دلار رشوه می‌دادید... تقریبا ٨٠درصد گرجستانی‌ها گفته بودند که رشوه، بخش اصلی زندگی‌شان است... نباید شرکت‌های دولتی به عنوان سرمایه‌گذار یک شرکت دولتی انتخاب شوند: خصولتی سازی! ...

پیرامون نقشه و قلمرو اوئلبک | شایان جوادی

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...

نشست نقد و بررسی تاریخ مفهوم عدالت اجتماعی در دوران مشروطه

آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...

نگاهی به فسادپذیر یا قدرت و فساد | ایما موسی‌زاده

وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...

درخت‌ها رفته بودند در گفت‌وگو با محمد معینی

دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...