میراث شوم گذشتگان | الف


این درست که بسیاری از بهترین مترجم‌های ما در حوزه ادبیات داستانی، خودشان نویسنده نبوده‌اند؛ اما بی‌گمان داستان نویس بودن، می‌تواند یک ویژگی تاثیرگذار و سازنده در کار ترجمه باشد. یکی از نمونه‌های مثال زدنی این مهم، محمود حسینی‌زاد است و ترجمه هایی که از زبان آلمانی انجام داده است. شناخت حسینی زاد از ادبیات آلمانی زبان، فرصتی فراهم آورده که علاقمندان ادبیات داستانی هم با تعدادی از نویسندگان معاصر و متفاوت این حوزه زبانی آشنا شوند. بنابراین بی اغماض می توان سهمی قابل اعتنا برای این مترجم در شناساندن آثاری قابل اعتنا از ادبیات مدرن آلمانی چند دهه اخیر در نظر گرفت.

میراث شوم اتاق لودویگ [Ludwig's room یا Ludwigs Zimmer] نوشته آلویس هوچینگ [Alois Hotschnig]

«اتاق لودویگ» [Ludwig's room یا Ludwigs Zimmer] نوشته آلویس هوچینگ [Alois Hotschnig] که توسط نشر چشمه وارد بازار کتاب شده نیز در این دسته جای می گیرد و البته یکی از خواندنی ترین آثاری است که توسط حسینی زاد انتخاب شده است. با اینکه اثر حاضر اولین کتابی[1] است که از هوچینگ به فارسی برگردانده شده اما برخی علاقمندان ادبیات داستانی با نام او، به واسطه سفری که چند سال پیش به ایران داشت[2] آشنا باشند. حسینی زاد در هنگام ترجمه این اثر دیدارهایی نیز با نویسنده اثر داشته که ناگفته پیداست و در مقبولیت هرچه بیشتر این ترجمه بی اثر نبوده اند.

آلویس هوچینگ (هوتشنیگ)، نویسنده‌ معاصر اتریشی است. او در سال ۱۹۵۹ در شهر برگ در دراوتال اتریش به ‌دنیا آمد و هم‌اکنون در شهر اینسبروک زندگی می‌کند. در سال ۱۹۸۹ کتاب داستانی «خاتمه» را نوشت که برایش جایزه «استان کرنتن» را به ارمغان آورد. در سال ۱۹۹۰ داستان «نوعی از خوشبختی» به قلم او منتشر شد. او در سال ۱۹۹۲ در مسابقه «اینگه بورگ باخمن» جایزه استان کرنتن را در شهر کلاگن فورت به خود اختصاص داد و در همان سال رمان «دستان لئونارد» را ارائه کرد. در سال ۱۹۹۴ نمایشنامه «بخشایش» او در شهر وین به اجرا درآمد. در سال ۲۰۰۰ دومین رمان او «اتاق لودویگ» به بازار عرضه شد.

در سال ۲۰۰۲ برنده جایزه «ایتالو سوه‌وو» شد و در سال ۲۰۰۸ جایزه «اریش فرید» و در سال ۲۰۱۱ جایزه «گرت یونکه» را دریافت کرد. در سال ۲۰۰۶ مجموعه داستان «بچه‌ها آرام نمی‌گیرند» و در ۲۰۰۹ مجموعه داستان «در حال نشسته بهتر می‌شود گریخت» از هوچینگ منتشر شد. اغلب آثار این نویسنده به مهمترین زبانهای جهان ترجمه شده است.

اتاق لودویگ در سال 2000 منتشر شده است و یکی از آثار مهم کارنامه این نویسنده محسوب می‌شود و مخاطب فارسی زبان بخت‌یار بوده که با اثری خواندنی و جذاب قدم به دنیای این نویسنده گذاشته است. هوچینگ همانند بسیاری از آدمهایی که در نیمه دوم قرن بیستم زیسته و زندگی و آغاز قرن بیست و یکم را نیز تجربه کرده اند، با مسئله تک افتادگی و تنهایی بسیار درگیر بوده است. بنابراین عجیب نیست اگر در آثارش و خاصه «اتاق لودویگ» توجه ای ویژه به مفهوم تنهایی انسان دارد. گذشته و فاشیسم از دیگر مضامین درونی این رمان هستند.

«اتاق لودویگ» اثری داستان محور و یا متکی به حادثه نیست. این رمان داستانی ساده دارد و بیشتر شخصیت محور و یا موقعیت محور است. در واقع قرار گرفتن شخصیتی در یک موقعیت زمانی و مکانی بستری می شود برای واکاوی گذشته و حرکت داستان به جای آنکه بیرونی و خطی باشد درونی است و تا اندازه ای سیال در گذشته ای که گریزی از آن نیست. بنابراین رمان جذابیتش را از عمق داستان می‌گیرد نه از حوادثی که روی یک خط و در پی هم رخ می دهندرمان ماجرای ملکی است که به شخصیت اصلی داستان به ارث می‌رسد. او با این که تمایل چندانی به زندگی در این ملک ندارد، وارد آنجا می شود. اما زمانی که احساس می کند همه دست به دست هم داده‌اند که او را از این مکان دور کنند در مسیری خلاف میل درونی خود می افتد. حرفهایی که توسط همسایگان درباره این ملک زده می شود، اتفاقاتی که در زمان ورود مالک جدید رخ می‌دهد، دست به دست هم می دهند تا خواننده در همراهی با داستان در گذشته ای رازناک و البته مخوف رها شوند.

چنین تمهیدی در رمان «اتاق لودویگ» در واقع کنایه است به میراثی که از گذشتگان به ما می رسد و تاثیر آن را برنسل های بعدی می توان یافت فاشیسمی که در دوران جنگ جهانی دوم ظهور کرد و بر تن و روح بخش‌هایی از جغرافیای اروپا زخم زد در این رمان ارتباطی درونی با معنایی برقرار کرده که روایت این داستان قصد بازگویی آن را دارد. از همین روست که حسینی زاد آگاهانه در آغاز رمان، صفحاتی را به ارائه توضیحات درباره ویژگی ها و گذشته تاریخی این شهرها اختصاص داده است تا مخاطب درک بهتری از لایه های درونی اثر داشته باشد.

رمان به شیوه اول شخص روایت می‌شود که انتخاب درست و تاثیرگذاری برای روایت این داستان بوده، هم به دلیل احساس نزدیکی مخاطب و احساس حضور او در این اتمسفر پر رمز و راز و نیز به دلیل تقویت حس تنهایی و تک افتادگی راوی در ملکی که به ارث برده است. ملکی که داشتن آن از بیرون نشانه‌ی برخورداری ثروت و قدرت است ، اما از درون محنوس و نفرین شده.

به همین دلیل است که رمان با این جمله شروع می شود: «نباید این ارثیه را قبول می کردم، همه اش از اینجا شروع شد» کمی بعد دوباره این احساس را به بیان دیگر بازگو می کند: «نباید می آمدم اینجا ...» راوی داستان با حضور در دراین ملک نفرین شده گویی به جستجوی چیزی گمشده در گذشته برخاسته است، اما نه در گذشته‎ی خود که در گذشته‌ی ساکنان این خانه که به او رسیده است!

.......................................
[1] البته پیش از این تکه ای از رمان «این خیال بچه ها را راحت نمی کند» با ترجمه علی اصغر حداد در نشریات منتشر شده بود.
[2] هوچینگ به ایران آمدتا در برنامه ای با عنوان «اتریش می خواند» به مناسبت هفته کتاب اتریش در موسسه شهر کتاب شرکت کند.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...