هویت و همدلی | آرمان ملی


رنه دنفلد [Rene Denfeld] با نخستین رمانش «مسحور»[The Enchanted]، توانست جایزه‌ فرانسوی پرِکس دو پرِمیر را از آن خود کند و عنوان بهترین کتاب سال اورگونیان را به دست آورد. نویسنده‌های بسیاری نیز در ستایش آن سخن گفتند، از جمله دونالد ری پولاک نویسنده برجسته آمریکایی که برای خواننده فارسی‌زبان نیز شناخته شده است، رنه دنفِلد را «نابغه» برشمرد و نوشت: «او در رمان مسحور با به تصویرکشیدن یکی از هولناک‌ترین مکان‌های دنیا - بند اعدامِ کثیف و نمورِ زندانی آکنده از فساد - یکی از زیباترین، تکان‌دهنده‌ترین و جذاب‌ترین رمان‌هایی را که تابه‌حال خوانده‌ام، ارائه داده است.»

رنه دنفلد [Rene Denfeld] مسحور»[The Enchanted]،

رنه دنفِلد قلب یک جنگجو را دارد و روح یک شاعر را. «مسحور» رمانی درباره‌ هویت و همدلی است؛ رمانی درباره‌ ریشه‌های جُرم، حقایق زندگی در زندان؛ درباره‌ امکان رهایی و توانایی آدم‌هایی که با قوه‌ تخیل به فراسوی جهانِ صرفا مادی می‌روند و به جهان شهودی پای می‌گذارند. در داستان سه شخصیت اصلی و چندین شخصیت فرعی با داستان‌هایی درهم‌تنیده، به‌غایتِ هنرمندی به تصویر کشیده شده‌اند.

در نقطه‌ای از آمریکا و در بند اعدامِ زندانی سنگی، مردی بی‌نام‌‌ونشان و ساکن همیشگیِ سیاهچالی مخوف برای خود لذتی خیالی خلق کرده تا به این طریق نوری بر شب ظلمانی‌اش بتاباند. در داستان می‌خوانیم که او آزاد است با نادیده‌گرفتن شرایط بیرونی، با دیده‌ای سحرآمیز به حصاری که احاطه‌اش کرده بنگرد.

یک کارشناس تخفیف مجازات و محقق قضایی که فقط تحت عنوان بانو در داستان از او نام برده می‌شود، روی پرونده‌ی زندانی‌ای به‌نام یورک کار می‌کند که بعد از دوازده سال حبس در بند اعدام، تصمیم گرفته از هر استیناف دیگری امتناع کند. بانو از سوی وکلای یورک استخدام شده تا نگاهی به پرونده‌‌اش بیاندازد. ما همراه بانو گذشته‌ هولناک یورک را از زیر خاک بیرون می‌کشیم تا بفهمیم کیست و چرا از آنجا سر درآورده است. بانو خودش هم سرگذشتی دارد که روی توانایی‌اش برای برقراری ارتباط با موکلانش تأثیرگذار است. یک کشیش تبعیدی نیز در زندان حضور دارد تا پاسخگوی نیازهای مذهبی زندانیان باشد؛ کشیشی که خود رازی در دل دارد که به‌شدت خواهان اعتراف به آن است. اما زمانی که بار خود را سبک کند و رازش را با زندانیان در میان بگذارد، آیا دیگر کسی واقعا خواهان ملاقات با او خواهد بود؟

بخش اعظم این رمان درباره‌ دیدن و دیده‌شدن است؛ درباره‌ جُرم، مجازات و بخشش. نقش بانو در داستان دیدن زندانیان‌ است؛ دیدنِ سرگذشت‌شان؛ دیدنِ آنچه زیر چهره‌ کریه‌شان پنهان است. او زنی مورد ستایش و احترام است تا وقتی که خودش زیادی آفتابی نشود. بسیاری از زندانیان و نگهبانان دقیقا به این علت آنجا دوام آورده‌اند که موفق شده‌اند از چشم دیگران پنهان بمانند. زندان مکانی است خطرناک برای دیده‌شدن.

دِنفلد یک تخته‌سنگ خیس را بلند می‌کند تا شبکه‌ پر از لار و حشره‌ اداره‌ غیررسمی زندان را، حتی با داشتن سرپرستی به‌ظاهر شرافتمند، آشکار کند و نیز فساد و بی‌رحمی‌هایی را که بر این دنیا حاکم است. داستان از هم‌پیمانیِ نگهبانان فاسد با زندانیان حیوان‌صفت برای رسیدن به منافعی دوطرفه‌ پرده برمی‌دارد و جزییات چشمگیری را درباره‌ زندگی در زندان افشا می‌کند؛ اینکه چرا سینی‌های غذا فلزی‌اند و پلاستیکی نیستند؛ اینکه اجساد چطور جابه‌جا می‌شوند؛ چه وقایعی مخرب انگاشته می‌شوند و چه وقایعی بهبودی‌بخش.

خطوط داستان از آنچه بانو درباره‌ یورک کشف می‌کند حکایت دارد؛ و نیز از بلاهایی که بر سر زندانبان جدید، جوانی سفیدمو، می‌آید. دِنفلد سیستم فاسد زندان را به نمایش می‌گذارد و تکه‌تکه‌هایی از داستان زندانیِ بی‌نام را روایت می‌کند. به‌راستی که در داخل آن دیوارهای سنگی و نیز خارج از آن اهریمنانی وجود دارند که زیبایی و معصومیت را به تباهی می‌کشند. اما در این دوزخی که ناامیدی در آن به اوج رسیده و همه‌ امیدها به یأس بدل شده، جادویی از جنس دیگر شکل می‌گیرد. زندگی در چنین جایی شاید سخت باشد و مرگ شاید قریب‌الوقوع، اما استقبال از اسب‌های زرین زیرزمینی، حضور آدم‌کوچولو‌های چکش‌به‌دست و سفر با شخصیت‌های یک کتاب، می‌تواند آدم را به دنیایی فراتر از دنیای مادی پرتاب کند.

آیا راه نجاتی برای این مردانِ محکوم‌به‌مرگ، بابت جرایم هولناکی که مرتکب شده‌اند، وجود خواهد داشت؟ آیا باید بابت این جرایم، چه بخواهند و چه نخواهند، پذیرای مرگ باشند؟ اگر بخشیده شوند و زنده بمانند، آیا زندگی سخت‌تر و حتی بی‌رحمانه‌تر برایشان نخواهد بود؟

[«مسحور» با ترجمه مهسا خراسانی و توسط نشر خوب منتشر شده است.]

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...