علیه آمریکا | آرمان ملی


رمان‌های سیاسی مشکلات یا خطرات پنهان زیادی دارند، به‌خصوص برای رمان‌نویسی که گرایش‌ سیاسی استواری دارد. نویسندگان می‌توانند هنرمندانه دنیایشان را باب‌میل خود بسازند، ولی اگر پیچیدگی‌های حقیقت برای داستان‌هایشان دردسر ایجاد کند لزومی ندارد تا به آنها بپردازند. برای مثال آین رَند، نویسنده و فیلسوف روسی آمریکایی فلسفه‌اش را در رمان «اطلس شِراگد» وارد می‌کند، چون این کتاب سرزمینی خیالی است که خود آن را خلق کرده است. رویکرد بهتری را می‌توان در «برادران کارامازوف» یافت که درآن داستایفسکی مخالفان ایدوئولوژی‌اش را در پر‌رنگ‌ترین شخصیت‌های داستانش خلق می‌کند. نویسندگان بزرگ بر خود لازم می‌دانند به مواجهه با چالش‌هایی بروند که جهان در برابر آنچه آنها معتقدند به پا کرده است. تام اِسلی، شاعر و نمایشنامه‌نویس آمریکایی این موضوع را به‌عنوان «تفاوت در بررسی احساسات سیاسی به‌جای عقاید سیاسی» توضیح می‌دهد. درواقع احساسات سیاسی به تجربه زیستن از چگونگی تاثیر سیاست بر زندگی مردم وابسته است، حال آنکه عقیده سیاسی اصولا از طریق تعلیم فراگرفته می‌شود، سلامت روان را به خطر نمی‌اندازد و وقتی لحظه‌ خشم یا گفت‌وگوی مغرضانه می‌گذرد به‌راحتی کنار ‌گذاشته می‌شود.

پدرانتان، کجا هستند؟ و پیامبران، آیا آ‌نها زندگی ابدی دارند؟» [Your fathers, where are they? and the prophets, do they live forever?] زبانه‌های خشم

متاسفانه اندکی «مسائل جنجال‌برانگیز» در رمان به شدت سیاسی دیو اگرز در دام افتاده‌اند، «پدرانتان، کجا هستند؟ و پیامبران، آیا آ‌نها زندگی ابدی دارند؟» [Your fathers, where are they? and the prophets, do they live forever?] (ترجمه فارسی با عنوان «زبانه‌های خشم») این عبارت از زکریا یکی از پیامبران عهد عتیق به ما رسیده و اگرز می‌کوشد که وظیفه‌ پیامبر را در تشخیص بیماری‌های جامعه، بر عهده بگیرد.

کل داستان به گفت‌وگو بین تامِس، جوانی آشفته و افرادی که آنها را ربوده و در پایگاه نظامی متروکه‌ای به میله‌هایی زنجیر کرده است، می‌گذرد و چیز زیادی در خط سیر داستان به چشم نمی‌خورد. در هر فصل داستان همواره یک شخصیت به میله‌ای زنجیر شده و اتفاق چندانی به‌جز این نمی‌افتد. به‌هرحال این کتاب گستره وسیعی از موضوعات را پوشش می‌دهد- هر چیزی، از مسائل مالی دولت گرفته تا خشونت پلیس و همچنین جنگ‌های اخیر در عراق و افغانستان. به نظر تامِس چیزی بدجور غلط از آب درآمده است و قصد دارد دلیل آن را دریابد و به این منظور اُسرایش را وادار می‌کند تا درباره‌ سیاست آمریکا، زندگی شخصی خودش و درباره‌ اینکه این دو چگونه باهم ارتباط دارند، گفت‌وگو کنند. از نظر تئوری براساس این فرضیه می‌توان کتاب جالبی نوشت. تامِس نه با یک شخصیت سیاسی بلکه با «کِو»، فضانوردی که امید‌هایش با کاهش برنامه‌های فضایی کمرنگ شده است شروع می‌کند، وقتی که تامس شکایت می‌کند: «فقط پنج تریلیون دلار صرف جنگ‌های بی‌فایده کردیم. با این پول می‌توانستیم به ماه برویم. یا مریخ. یا صرف شاتل شود یا چیزی که در مسیر کوفتی دیگری الهام بخش‌مان باشد.» تضاد بین جامعه‌ای که قهرمانانی همانند فضانوردان، یکپارچه‌اش کرده‌اند و جامعه‌ای که در پی جنگ‌هایی با برنامه‌ریزی افتضاح از هم گسیخته، قطعا ارزش بررسی و کاوش دارد، و می‌دانیم که از هم‌گسیختگی جامعه بر زندگی تک‌تک افراد اثرگذار است. به همین ترتیب تامِس، همانند همخونی معتقد در برابر مفتش اعظمِ داستایفسکی است، کسی که اعتقاد دارد آزادی یک مسئولیت است و اکثر مردم ترجیح می‌دهند صاحب قدرتی به آنها بگوید چه کنند. تامس که ناامید از آمریکا و ناتوانی سازوکار‌ها برای پرداختن به آزادی است آرزو می‌کند کاش کسی باشد که از نیرو و توان خود استفاده کند و به زندگی او آن جهتی را بدهد که خود از عهده‌اش برنمی‌آید. و در جایی که مفتش معتقد است کلیسا می‌تواند این وظیفه را عملی کند، تامس به بهترین گزینه بعدی یعنی دولت فدرال روی می‌آورد. از عضو سابق کنگره می‌پرسد: «چرا جایگاهی به ما نمی‌دهید؟ باید برای همه‌ ‌ما جایی تعیین کنید و وظیفه‌ای به ما بدهید.»

ولی اگرز درنهایت بیشتر از آنکه به اکتشاف ایده‌ها مایل باشد به ارائه ایده‌ها تمایل دارد. به استثنای تبادل تنش‌آمیز بین تامس و یک معلم سابق که معتقد است مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفته است، اغلب گفت‌وگو‌ها به گونه‌ای باور نکردنی یک‌طرفه است. عمل متقابل افسر پلیس در اعتراض به پلیس چیزی بیش از ادای واژ‌ه‌ «نَه» در پنج جای متفاوت داستان نیست. حتی اگر شما با استدلال اگرز موافق باشید،این موضوع به سرعت خسته‌کننده می‌شود.

بنابراین داستان با نظرات مطرح‌شده درباره‌ گروهی شبه‌نظامی در نیروی پلیس آمریکا که سلاح‌ها و تاکتیک‌های ویژه دارند، مذهب و انواع دیگری از گفت‌وگو‌ها برای تامس و مخاطبانش پیش می‌رود. این کتاب فقط در حدی سیاسی است که اخبار شبکه‌های تلوزیون سیاسی هستند یعنی نسبت به نکات جزیی سیاست بی‌اعتناست چون سمت‌وسوی آن مشخص است. بدین‌گونه این کتاب سند مناسبی از سطح کنونی گفتمان سیاسی ما است. اگر این روزها در این موارد اطمینان و یقین بخواهیم صاحب‌نظران زیادی هستند که مایل‌اند آن را به ما بقبولانند. به‌هرحال به ادبیات روی می‌آوریم؛ زیرا وقتی درست انجام شود چیزی بسیار صادقانه‌تر ارائه می‌دهد.

................ تجربه‌ی زندگی دوباره ...............

هنرمندی خوش‌تیپ به‌نام جد مارتین به موفقیت‌های حرفه‌ای غیرمعمولی دست می‌یابد. عشقِ اُلگا، روزنامه‌نگاری روسی را به دست می‌آورد که «کاملا با تصویر زیبایی اسلاوی که به‌دست آژانس‌های مدلینگ از زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی رایج شده است، مطابقت دارد» و به جمع نخبگان جهانی هنر می‌پیوندد... هنرمندی ناامید است که قبلا به‌عنوان یک دانشجوی جوان معماری، کمال‌گرایی پرشور بوده است... آگاهیِ بیشتر از بدترشدنِ زندگی روزمره و چشم‌انداز آن ...
آیا مواجهه ما با مفهوم عدالت مثل مواجهه با مشروطه بوده است؟... «عدالت به مثابه انصاف» یا «عدالت به عنوان توازن و تناسب» هر دو از تعاریف عدالت هستند، اما عدالت و زمینه‌های اجتماعی از تعاریف عدالت نیستند... تولیدات فکری در حوزه سیاست و مسائل اجتماعی در دوره مشروطه قوی‌تر و بیشتر بوده یا بعد از انقلاب؟... مشروطه تبریز و گیلان و تاحدی مشهد تاحدی متفاوت بود و به سمت اندیشه‌ای که از قفقاز می‌آمد، گرایش داشت... اصرارمان بر بی‌نیازی به مشروطه و اینکه نسبتی با آن نداریم، بخشی از مشکلات است ...
وقتی با یک مستبد بی‌رحم که دشمنانش را شکنجه کرده است، صبحانه می‌خورید، شگفت‌آور است که چقدر به ندرت احساس می‌کنید روبه‌روی یک شیطان نشسته یا ایستاده‌اید. آنها اغلب جذاب هستند، شوخی می‌کنند و لبخند می‌زنند... در شرایط مناسب، هر کسی می‌تواند تبدیل به یک هیولا شود... سیستم‌های خوب رهبران بهتر را جذب می‌کنند و سیستم‌های بد رهبران فاسد را جذب می‌کنند... به جای نتیجه، روی تصمیم‌گیری‌ها تمرکز کنیم ...
دی ماهی که گذشت، عمر وبلاگ نویسی من ۲۰ سال تمام شد... مهر سال ۸۸ وبلاگم برای اولین بار فیلتر شد... دی ماه سال ۹۱ دو یا سه هفته مانده به امتحانات پایان ترم اول مقطع کارشناسی ارشد از دانشگاه اخراج شدم... نه عضو دسته و گروهی بودم و هستم، نه بیانیه‌ای امضا کرده بودم، نه در تجمعی بودم. تنها آزارم! وبلاگ نویسی و فعالیت مدنی با اسم خودم و نه اسم مستعار بود... به اعتبار حافظه کوتاه مدتی که جامعه‌ی ایرانی از عوارض آن در طول تاریخ رنج برده است، باید همیشه خود را در معرض مرور گذشته قرار دهیم ...
هنگام خواندن، با نویسنده‌ای روبه رو می‌شوید که به آنچه می‌گوید عمل می‌کند و مصداق «عالِمِ عامل» است نه زنبور بی‌عسل... پس از ارائه تعریفی جذاب از نویسنده، به عنوان «کسی که نوشتن برای او آسان است (ص17)»، پنج پایه نویسندگی، به زعم نویسنده کتاب، این گونه تعریف و تشریح می‌شوند: 1. ذوق و استعداد درونی 2. تجربه 3. مطالعات روزآمد و پراکنده 4. دانش و تخصص و 5. مخاطب شناسی. ...